Na de invoering van het Persoonsvolgend Budget (PVB) in 2017, zijn degenen die een PVB ontvangen positief over het systeem. Budgethouders krijgen meer regie in eigen handen en kunnen zelf keuzes maken. Het systeem heeft echter een fundamenteel probleem: de wachtlijsten.
In een ideale wereld dient men een aanvraag in, wordt de aanvraag beoordeeld op basis van de noden en krijgt de persoon indien nodig een budget toegekend. In de praktijk werkt het niet zo; je belandt op een wachtlijst en er hangt veel af van de prioritering. De mensen met de meest dringende behoeften, krijgen niet altijd eerst een budget toegekend. Personen die al ondersteuning ontvangen, krijgen sneller een budget toegekend omdat professionelen binnen de sector beter kunnen inspelen op de prioriteitenlijst. We zien ook dat budgetten soms veel te laag en soms veel te hoog blijken. En ondertussen blijft de wachtlijst alleen maar groeien.
Wij verwachten dat je als persoon met een handicap meteen de ondersteuning krijgt die je op dat moment nodig hebt. Het politieke antwoord blijft echter ook al jaren hetzelfde: er is geen geld.
Als absoluut vzw minister was, zouden we anders redeneren. Er moet namelijk een échte oplossing komen; we kunnen niet tevreden blijven met deeloplossingen.
Wij stellen een systeemhervorming voor. We willen meer mensen helpen met dezelfde middelen, zodat de wachtlijsten effectief inkorten en op redelijke termijn zelfs helemaal verdwijnen.
Onze principes
1. Krijgen waar je recht op hebt
Iedere persoon met een ondersteuningsbehoefte verdient directe toegang tot passende ondersteuning en personen met een handicap hebben het recht om zelf te bepalen hoe ze die ondersteuning organiseren.
2. Vertrouwen in de gebruiker
Vertrouwen in personen met een handicap is van essentieel belang. We moeten hen verantwoordelijkheid geven en ervan uitgaan dat zij het beste weten wat ze zelf nodig hebben. Ze zijn de belangrijkste partners in dit proces. De behoeften van personen met een handicap moeten dan ook centraal staan, boven organisatorische belangen.
3. Vereenvoudiging van het systeem
Vereenvoudiging van het systeem is cruciaal. De aanvraagprocedure mag niet complex zijn, maar juist eenvoudig en toegankelijk. Het systeem mag geen drempels creëren, maar zou eerder een helder beeld moeten geven van de daadwerkelijke noden. Bovendien is het belangrijk dat er nadien ook effectief iets gebeurt met die informatie.
4. Verantwoordelijkheid van andere domeinen
Het betrekken van personen met een handicap bij verschillende maatschappelijke domeinen is niet alleen de taak van de welzijnssector. Pas wanneer elk domein haar verantwoordelijkheid opneemt, kan het welzijnsdomein zich concentreren op het bieden van welzijnsondersteuning.
Ons voorstel
We stellen een systeem voor dat uit drie Trappen bestaat.
TRAP 1
Onder Trap 1 verstaan we het huidig systeem van Rechtsreeks Toegankelijke Hulp (RTH), dat al bestaat. Hiervoor is geen aparte aanvraagprocedure nodig.
Elke persoon met een erkende handicap krijgt minstens vier persoonlijke RTH-punten, waarmee zorg en ondersteuning kan ingekocht worden. De grote verandering hier is dat alle bestedingsmogelijkheden van het huidige PVB mogelijk zouden moeten zijn; de RTH-punten moeten zowel bij vergunde zorgaanbieders als bij andere diensten kunnen ingezet worden.
Voor mensen met een vermoeden van een handicap houden we het RTH-systeem zoals het nu bestaat.
TRAP 2
Wanneer de ondersteuning in Trap 1 onvoldoende is voor de persoon met een handicap, is er de mogelijkheid om een vaststaand budget van bijvoorbeeld € 15 000 aan te vragen voor het organiseren van ondersteuning. Hiervoor is een grondige aanvraagprocedure nodig, waarbij voornamelijk moet aangetoond worden waarom de ondersteuning in Trap 1 niet voldoende is.
Het principe hier is dat er voor iedere nood een oplossing moet komen en dit eerste budget al (een deel van) die oplossing kan zijn. Gebruikers krijgen bekendheid met de markt, leren flexibel omgaan met de besteding van een budget en mantelzorgers worden deels ontlast. De gebruiker krijgt gratis begeleiding in dit bestedingsproces.
We verwachten dat veel mensen genoeg zullen hebben aan dit budget, waardoor uiteindelijk hun positie op de wachtlijst kan worden geannuleerd. Dit leidt dus tot concrete besparingen.
TRAP 3
In Trap 3 krijgen mensen een budget op maat voor specifieke ondersteuningsbehoeften. Deze Trap is er voor wie niet genoeg heeft aan het budget uit Trap 2 en dit kan aantonen met een uitgewerkt bestedingsplan, of voor mensen waarvan onmiddellijk duidelijk is dat er meer nodig is dan wat er in Trap 1 en Trap 2 geboden kan worden. Voor de laatste Trap motiveert een multidisciplinair team mee de aanvraag.
Wij geloven dat deze principes op korte termijn een grote hulp kunnen bieden voor vele mensen. Wij gaan graag in dialoog om het systeem verder uit te werken en hopen zo mee te werken aan dringende en broodnodige oplossingen.